زبان گنجشک (ون)
نهال زبان گنجشک یکی از انواع نهال زینتی است که نام علمی آن Fraxinus است. نهال زبان گنجشک از خانواده Oleaceae (زیتون) است. خاستگاه اولیه نهال زبان گنجشک، قاره اروپا و به خصوص شمال اسکاندیناوی و جنوب شبه جزیره ایبری میباشد. البته این نهال با آب و هوای اغلب مناطق کشور ما نیز سازگار است و به خصوص در مناطق جنگلی شمال ایران بسیار فراوان وجود دارد.
نهال زبان گنجشک با نامهای دیگری از قبیل درخت ون، وند، دردار و اش نیز معروف است. درختان زبان گنجشک، یکی از بدون دردسرترین درختان برای پرورش است. در حاشیه خیابانها و بوستانها این درخت به وفور مشاهده میشود، زیرا که نیاز به مراقبت چندانی ندارد و از درختان مقاوم به شمار میرود. البته نباید فراموش شود که چوب این درخت بسیار پرکاربرد است و گاهی اوقات هدف از کاشت نهال زبان گنجشک، بهرهگیری از چوب ارزشمند این درخت است. در اروپا صادرات درخت زبان گنجشک به دلیل کاربردهای چوب این درخت بسیار رونق دارد.
کاربرد درخت زبان گنجشک
نهال زبان گنجشک علاوه بر اینکه میتواند به زیباسازی و ایجاد سایهبان در بوستانها و پارکها کمک کند، دارای چوب بسیار مقاومی است. چوب درخت زبان گنجشک محکم، سخت و نیمه سنگین است. در گذشته این چوب منبع بسیار مفیدی برای تولید سوخت محسوب میشد. اما امروز از این چوب برای ساخت وسایل زیادی از جمله چوب بیلیارد، راکت تنیس، دسته تبر و شمشیر استفاده میشود. این درخت به دلیل رشد بسیار سریع، مورد توجه قرار گرفته اشت.
از چوب درخت زبان گنجشک طی فرآیند ترمو، چوب بسیار زیبا و مقاومی تهیه میگردد. این چوب “ترمو اش” یا “چوب ترموود” نام دارد. در فرایند ترمو، با اعمال دمای بالا و بخار آب بر روی درخت، تمام رطوبت، صمغ داخل چوب و حشرات زنده آن از بین میروند؛ به این صورت، موجب افزایش طول عمر چوب و ماندگاری آن میشود. از چوب ترموود به عنوان چوب کفپوش و نمای ساختمان استفاده میشود.
مشخصات نهال زبان گنجشک
درخت زبان گنجشک انواع مختلفی دارد، گونههای مختلف آن قدرت و سرعت رشد مختلفی دارند و حدود ۷ الی ۲۴ متر ارتفاع دارند. البته طول تنه اصلی این درخت حدود 2 متر است، اما تاج آن بلند است. تاج این درخت شکل کروی است. در ابتدا تاج نهال زبان کنجشک به شکل باز است اما پس از بلوغ، تاج درخت متراکم میشود. تنه نهال زبان گنجشک جوان دارای پوستی صاف و خاکستری رنگ است، اما تنه درختان مسنتر پوستی زبر با شکافهای عمودی عمیق دارند. رنگ تنه درخت مسن، سیاه مایل به خاکستری است.
نهال زبان گنجشک خزاندار است؛ در فصل پاییز برگ درختان میریزد و در فصل بهار برگهای جدید میرویند. برگهای این درخت بدون دمبرگ بوده و اما حاشیه آن دندانهدار است. طول این برگها 20 الی 35 سانتیمتر است. هر برگ حدود 7 الی 13 برگچه دارد. طول برگچهها 3 الی 12 سانتیمتر و عرض آنها 8/0 الی 3 سانتیمتر است.
گلهای درخت زبان گنجشک، در اوایل فصل بهار و قبل از باز شدن برگها نمایان میشوند. گلها قرمز مایل به قهوهای و فاقد گلبرگ است. این درخت گلهای نر و ماده دارد. گلهای ماده درخت زبان گنجشک نسبت به گلهای نر عمر بیشتری دارند. سپس گلها به صورت خوشهای به میوه تبدیل میشوند. میوه زبان گنجشک به صورت کشیده و آویزان است. طول آن 2.4 تا 4.5 سانتی متر و عرض آن 5 تا 8 سانتی متر است. علت نامگذاری درخت نیز شباهت میوه خشک، بیضی شکل و نوک تیز این درخت به زبان گنجشک است. میوه نهال زبان گنجشک، سامار نامیده میشود.
طول عمر درخت زبان گنجشک اروپایی بسیار زیاد است. این درختان در حدود 200 الی 250 سال عمر میکنند. البته در برخی از گونهها ممکن است بیش از 250 سال نیز عمر کنند.
نکات کاشت نهال
اگر چه نهال زبان گنجشک بومی ایران نیست، اما با آب و هوای اغلب مناطق کشور ما سازگار است. این نهال به خصوص در مناطق شمال کشور و در جنگلهای گرگان تا آستارا بسیار فراوان است. این نهال در برابر گرما مقاومت بسیار بالایی دارد، اما سرمای زیاد به آن آسیب جدی میزند. نهال زبان گنجشک باید در مناطقی که آفتاب کامل و نور مسقیم دارند، کاشته شوند. این نهال مناسب کاشت در مناطق گرمسیر، صحرایی و ساحلی است.
نهال زبان گنجشک یکی از مقاومترین و سازگارترین درختان است که در برابر گرما، باد، هوای آلوده و انواع خاک مقاوم است. این نهال در اغلب خاکها میتواند رشد کند. اما فراوش نکنید که کاشت آن در خاک مرغوب و مناسب به رشد بهتر نهال، کمک بیشتری میکند. خاک آهکی با بافت خشک و قلیایی، بهترین خاک برای پرورش نهال زبان گنجشک است. بهتر است برای تقویت نهال زبان گنجشک، سالانه در فصل پاییز به خاک کود پوسیده دامی افزوده شود.
نهال زبان گنجشک در برابر خشکی و کم آبی نیز بسیار مقاوم است. این نهال فقط در سال اول نیاز به رسیدگی دارد تا خشک نشود، اما پس از پایان سال اول، آبیاری هر ماه یک بار هم برای سبز ماندن درخت کافی است. درخت زبان گنجشک نیاز به هیچ گونه سمپاشی ندارد، زیرا در برابر آفت و بیماری مقاوم است.
تکثیر درخت زبان گنجشک
شما میتوانید نهال زبان گنجشک را از طریق کاشت بذر گیاه، تکثیر کنید. درخت زبان گنجشک از ۱۵ الی ۲۰ سالگی شروع به تولید بذر میکند. مراحلی بر روی بذر صورت میگیرد تا آماده کاشت شود. این مراحل حدود یکسال طول میکشد. بذر این درخت باید در اواخر پاییز و اوایل زمستان کاشت شود. بذر این گیاه در عمق ۳ سانتی متری قرار میگیرد و حدود ۲ سال باید منتظر بود تا نهال به رشد مناسب برسد.
اما یکی از بهترین و سریعترین روشهای پرورش درخت زبان گنجشک، تهیه نهال از نهالستان معتبر است. استفاده از نهال زبان گنجشک که با عنوان سرون نیز شناخته میشود، موجب میشود که شما زودتر به نتیجه مطلوب دست یابید. نهال زینتی زبان گنجشک به دو صورت پاکتی و ریشه لخت عرضه میگردد. در نوع نهال پاکتی ریشه نهال برای جلوگیری از خشک شدن، با کاغذ یا نایلون پوشانده میشود به همین جهت ماندگاری بیشتری تا زمان کاشت دارند. اما در نهال زینتی زبان گنجشک ریشه لخت، ریشه نهال از خاک بیرون کشیده میشود و به دلیل اینکه در مجاورت هوا قرار میگیرد باید زودتر در زمین مناسب کاشته شود.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.