معرفی نهال کبوده

نهال کبوده یا صنوبر کویری از انواع نهال‌ زینتی و غیرمثمر است که دارای چوب بسیار ارزشمند و پرکاربردی است. درخت کبوده دارای چوب بسیار با‌کیفیت و بادوامی است که در صنعت چوب‌سازی کاربرد فراوانی دارد. از چوب این درخت در منبت کاری، کاغذسازی، هیزم و تهیه الورا استفاده می‌شود. اما به دلیل اینکه این درخت چندان شناخته شده نیست، توجه کمی به پرورش آن شده است. اما باید گفت این نهال نسبت به چنار ظاهر زیباتر اما قیمت مناسب‌تری دارد.

خاستگاه اصلی نهال کبوده مناطق شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیای میانه تا غرب چین است. این نهال با نام‌های دیگر چون سپیدار، کلمبور و صنوبر کویری نیز شناخته می‌شود. این نهال در استان‌های مختلف نیز نام‌های متفاوتی دارد. برای مثال در آذربایجان، این درخت با نام‌های آغ گواخ یا آق قواخ معروف است. در استان زنجان نیز این درخت را، آلاچنار می‌نامند.

اگر شما مایل به کاشت نهال زینتی در باغ یا ویلای خود هستید، نهال کبوده با داشتن برگ‌های زیبا و خوشرنگ یک انتخاب عالی می‌باشد. حتی اگر شما به دنبال پرورش نهالی هستید که از چوب آن در صنایع چوبی استفاده کنید، ما به شما نهال کبوده یا همان سپیدار را معرفی می‌کنیم؛ زیرا قیمت نهال کاملا به صرفه است، اما در عین حال دارای چوب بسیار با کیفیت و ارزشمندی است. در ادامه مطالب، مشخصات درخت کبوده و نکات لازم برای کاشت و نگهداری این نهال ذکر شده است.

مشخصات درخت کبوده

نهال کبوده دارای برگ‌های پهن و سبز می‌باشد که پشت برگ‌ها به رنگ نقره‌ای است. برگ‌های این نهال دارای سه قسمت بریدگی است که هر قسمت دندانه‌‌های نوک تیز دارد. درخت کبوده از درختان خزان کننده است و در فصل پاییز رنگ درختان به رنگ زرد طلایی تغییر رنگ می‌دهد.

نهال کبوده رشد بسیار سریعی دارد، به طوری که در دو سالگی ارتفاع آن به 2.5 متر می‌رسد. در سال ششم ارتفاع نهال حدود 20 الی 25 متر است. بنابراین این درخت بسیار سریع به بهره‌وری می‌رسد. اندازه تاج درخت کبوده در گونه‌های مختلف آن تفاوت دارد. برای مثال درختان کبوده شیرازی دارای شاخه‌های بیشتر و تاج گسترده‌تری است. اما درخت کبوده بومی تاج بسته‌تر و متراکم‌تری دارد.

تنه درخت کبوده کمی خمیده است. پوست نهال کبوده ماده چسبناکی دارد که به رنگ زرد است. پوست این درخت به رنگ‌های زرد مایل به سفید، خاکستری مایل به سیاه و سبز است. ساقه‌های قدیمی درخت، پوست ضخیم و خشن‌تری دارند که به رنگ سبز زیتونی است. این درخت ریشه‌های گسترده‌ای دارد، اما این ریشه سطحی هستند و عمق زیادی ندارد. طول عمر درخت کبوده در حدود 50 الی 70 سال است. اما گاهی اوقات مشاهده شده که این درخت خیلی بیشتر عمر کند.

تفاوت نهال تبریزی و نهال کبوده

نهال کبوده و نهال تبریزی هر دو از یک خانواده (نهال صنوبر) هستند و شباهت‌های بسیاری دارند. از جمله شباهت این دو درخت، سرعت رشد و ارتفاع بسیار بلند آن است. همچنین چوب هر دو درخت بسیار مقائم و با دوام است. اما درختان کبوده و تبریزی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. پوست و برگ درخت کبوده نسبت به درخت تبریزی روشن‌تر است. برگ‌ها و تنه درخت کبوده نسبت به درخت تبریزی، بریدگی بیشتری دارد.

تنه درخت تبریزی کاملا به صورت صاف و مستقیم رشد می‌کند، اما تنه درخت کبوده ممکن است کمی کجی داشته باشد. تفاوت دیگر درختان کبوده و تبریزی، در رویش شاخه‌ها است. شاخه‌های نهال کبوده با زاویه بازتر نسبت به تنه اصلی رشد می‌کند و تقریباً عمود بر تنه است. اما شاخه‌های نهال تبریزی نزدیک به تنه و موازی تنه رشد می‌کنند. همچنین در درختان تبریزی مشاهده خواهید کرد که معمولا شاخه‌های پایینی به طور طبیعی خشک می‌شوند، اما در درختان کبوده این حالت مشاهده نمی‌شود.

چوب درخت کبوده، نسبت به چوب درخت تبریزی سنگین‌تر است، در واقع می‌توان گفت که چوب درخت کبوده چگالی بیشتری دارد. اما در عوض نهال تبریزی رشد سریع‌تری نسبت به نهال کبوده دارد. بنابراین از لحاظ میزان تولید چوب و سودآوری، تقریبا یکسان می‌باشند.

کاشت نهال کبوده

نهال کبوده برای اینکه رشد مطلوبی و ارتفاع مناسب داشته باشد، باید در هنگام کاشت آن به نکاتی توجه شود. به دلیل اینکه این نهال در برابر گرما و سرما مقاوم است، در اغلب آب و هواهای مختلف می‌تواند پرورش بیابد. این نهال از ارتفاع 50 الی 1820 متر بالاتر از سطح دریا قابل کاشت است. درخت کبوده قادر است گرمای 50 درجه بالای صفر و 15 درجه زیر صفر را به خوبی تحمل کند.

با وجود اینکه نهال کبوده در اغلب شرایط اقلیمی قابل پرورش است، اما باید توجه داشت که این نهال در مناطق نیمه خشک استپی تا معتدل رشد بسیار بیشتری را خواهد داشت. شرایط اقلیمی مناطق شمالی ایران که دارای آب و هوای مرطوب است، بهترین منطقه برای پرورش این نهال محسوب می‌شود. نهال کبوده در مناطق خشک و نیمه خشک اغلب در حاشیه رودها و یا مسیرهای آبیاری کاشته می‌شود.

از کاشت نهال کبوده در زمین‌های سنگلاخی و همچنین زمین‌هایی شیبدار خودداری کنید. همچنین برای آبیاری این نهال، نیاز به آب جاری است تا درختان اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند. آب‌های باتلاقی و ماندآب‌های راکد به دلیل کمبود اکسیژن باعث خفگی و از بین رفتن درخت کبوده می‌شوند. بهتر است در هنگام کاشت نهال، باید ردیف‌ها زهکشی شوند و شیب آن‌ها طوری تنظیم گردد که آب جاری شود و به این ترتیب اکسیژن درخت تامین شود.

نهال کبوده نباید در مناطقی که در معرض بادهای گرم و سرد قرار دارد، کاشته شود. اما این درخت برای رشد مناسب باید حتما در مناطق نورگیر کاشته شود. رشد این نهال در مناطق سایه دچار اختلال خواهد شد.

نهال کبوده در خاک اسیدی، مرطوب و کم عمق به خوبی رشد می‌کند. خاک یکنواخت که میزان رس آن کمتر از 29 درصد است، بهترین خاک برای پرورش این نهال است. این نهال نسبت به خشکی، شوری آب و خاک مقاوم است. بنابراین اگر در مناطق بیابانی که خاک شوری دارند، تصمیم به کاشت نهال به منظور بیابان زدایی و جنگل‌کاری دارید، نهال کبوده می‌تواند بهترین گزینه باشد. این نهال، در مناطق خشک و نیمه خشک در کنار رودخانه و دره‌ها، برای جلوگیری از فرسایش خاک نیز کاشته می‌شود.